به گزارش روابط عمومی دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ جلسه دفاع پایان نامه آقای نژاد مطوری دانشجوی دوره کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، ششم بهمن ماه در سالن کنفرانس شماره یک برگزار شد.

استاد راهنمای پایان نامه وی دکتر مریم سادات رزمگیر، استاد مشاور دکتر لیلا نعمتی و استاد داور دکتر سیروس پناهی بودند.

چکیده پایان نامه آقای نژاد مطوری با عنوان
بررسی رابطه بین تولیدات علمی مرتبط با کووید-19 و میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری در کشورهای منا

مقدمه:پژوهش یکی از محورهای اصلی نیل به رفاه اجتماعی و توسعه پایدار است و سازمان بهداشت جهانی سلامت را به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری حیاتی معرفی کرده است. وزارت بهداشت و آموزش پزشکی، تحقیقات بهداشتی را با تمرکز بر ارزیابی‌های اجتماعی و اقتصادی برای بهبود سلامت عمومی و توسعه سیاست تأمین مالی می‌کند. این مطالعه ارتباط میان تولیدات علمی با نرخ مرگ و میر را با هدف آگاه‌سازی سیاست‌های بهداشتی و بهبود مدیریت سلامت عمومی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌دهد.

روش پژوهش: پژوهش حاضر با رویکرد علم‌سنجی است که از نظر جمع‌آوری داده‌ها از نوع کمی و از لحاظ هدف از نوع توصیفی، تحلیلی و کاربردی می‌باشد. پژوهش در سه گام انجام شد؛ در گام نخست داده‌های مربوط به تولیدات علمی کشورهای منطقه منا از سال 2019 تا 2023 در حوزه کووید-19 از پایگاه‌های استنادی اسکوپوس و وب‌آف‌ساینس بازیابی و استخراج گردید. در گام دوم داده‌های مربوط به مرگ و میر، میزان ابتلای ناشی از بیماری کووید-19 در کشورهای منطقه منا، اطلاعات مربوط به تولید ناخالص داخلی و سهم تحقیق و توسعه کشورهای موردمطالعه از سایت‌های سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و سایت ورلدمترز  در سال 2023 استخراج شد و در گام آخر برای تعیین رابطه معنی‌داری بین میزان تولیدات علمی، استنادات و استناد به ازای هر مقاله، هر کشور عضو منا با میزان مرگ میر، میزان ابتلای ناشی از بیماری کووید-19، تولید ناخالص داخلی و سهم تحقیق و توسعه، داده‌های استخراج‌شده به منظور تحلیل آماری به نرم‌افزار اس پی اس اس نسخه 27 و آر استدیو منتقل شدند.

یافته‌ها:  نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در هر دو پایگاه استنادی اسکوپوس و وب آف ساینس بیشترین تولیدات علمی مربوط به کشور ترکیه است و پس از آن ایران و عربستان قرار دارند. در پایگاه اسکوپوس در هیچکدام از کشورها ارتباط معناداری بین تولیدات علمی و نرخ مرگ و میر مشاهده نشده است. اما در برخی از کشورها شامل اردن، امارات، تونس، جیبوتی، قطر، لیبی، مصر و یمن ارتباط معناداری بین استنادات و نرخ مرگ و میر وجود دارد.  همچنین، ارتباط معناداری از نظر آماری بین استناد به ازای مقاله و نرخ مرگ و میر به‌جز کشور سوریه در هیچ‌یک از دیگر کشورهای منا مشاهده نشد. در پایگاه وب آف ساینس، در هیچکدام از کشورها ارتباط معناداری بین تولیدات علمی و نرخ مرگ و میر مشاهده نشده است. اما در برخی از کشورها شامل اردن، الجزایر، امارات، تونس، جیبوتی، قطر، لیبی، مصر و یمن ارتباط معناداری بین استنادات و نرخ مرگ و میر وجود دارد. همچنین، ارتباط معناداری از نظر آماری بین استناد به ازای مقاله و نرخ مرگ و میر در هیچ‌یک از کشورهای منا به‌جز کشور سوریه مشاهده نشد. هیچکدام از کشورها ارتباط معناداری بین تولیدات علمی، استنادات و استناد به ازای هر مقاله پایگاه اسکوپوس با تولید ناخالص داخلی مشاهده نشده است. کشورهای اسرائیل، امارات، ایران، ترکیه، عربستان و مصر ارتباط معناداری بین تولیدات علمی پایگاه وب آف ساینس و تولید ناخالص داخلی وجود داشت. همچنین در کشورهای اسرائیل، امارات، ترکیه و مصر ارتباط معناداری بین تولیدات علمی پایگاه وب آف ساینس  و درصد تحقیق و توسعه وجود داشت. در برخی از کشورها شامل اسرائیل، امارات، ترکیه و مصر ارتباط معناداری بین تولیدات علمی اسکوپوس و درصد تحقیق و توسعه وجود داشت. با افزایش میزان ابتلا به کووید-19 و مرگ و میر در کشورهای منا میزان تولیدات علمی در اسکوپوس و وب آف ساینس  در این حوزه نیز افزایش یافته‌است که ارتباط معنی‌دار را نشان داد. همچنین با افزایش میزان ابتلا به کووید-19 و مرگ و میر در کشورهای منا با استنادات در هر دو پایگاه اسکوپوس و وب آف ساینس ارتباط معنی‌دار وجود داشت.

نتیجه‌گیری: این مطالعه به بررسی رابطه بین تولید علمی کووید-19 و نرخ مرگ و میر در کشورهای منطقه پرداخته و سرمایه‌گذاری تحقیقاتی قابل‌توجهی در ترکیه و ایران را نشان می‌دهد، با این حال هیچ ارتباط معناداری بین خروجی علمی و میزان مرگ و میر در کشورهای موردمطالعه شناسایی نشده است. شواهد نشان می‌دهد که کشورهای منطقه منا باید شیوه‌های مدیریت داده خود را بهبود بخشند و همکاری تحقیقات بین‌المللی را برای کاهش مرگ و میر ناشی از کووید-19 تقویت کنند.

کلیدواژه‌ها: تولیدات علمی، کووید-19، مرگ و میر، کشورهای منا