به گزارش روابط عمومی دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ جلسه دفاع رساله دکتر نوپور دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته مدیریت اطلاعات سلامت، 19 آذر ماه در سالن کنفرانس شماره یک برگزار شد.

اساتید راهنمای رساله دکتر نوپور دکتر مریم احمدی، دکتر سمیه نصیری، استاد مشاور دکتر محمد شیر خدا، اساتید داور داخل دکتر عباس شیخ طاهری، دکتر هاله آیت اللهی، اساتید داور خارج دکتر آذین نحوی‌جو و دکتر مهدی حبیبی بودند.

چکیده رساله دکتر نوپور با عنوان
ارائه مدل هم کنش پذیری عناصر داده مشترک سرطان کولورکتال

مقدمه: سرطان کولورکتال به ترتیب سومین و چهارمین سرطان شایع در جهان و ایران است. با توجه به شیوع بالای این بیماری و فقدان نظام ثبت سرطان کولورکتال در کشور، عناصر داده این بیماری در پایگاه‌های داده مختلف و با قالب‌های گوناگون ذخیره‌شده که باعث افزایش پراکندگی در جمع‌آوری این عناصر داده و به‌تبع آن محدودیت در یکپارچگی سیستم‌های اطلاعات گوناگون می‌شود. استانداردسازی عناصر داده سرطان کولورکتال می‌تواند نقش مؤثری در افزایش یکپارچگی و بهبود ارتباطات در سیستم‌های اطلاعات سلامت دارنده عناصر داده سرطان باشد. هدف پژوهش حاضر، ایجاد مدل هم‌کنش‌پذیری عناصر داده سرطان کولورکتال با استفاده از استانداردهای معتبر و استفاده از رویکرد هستان‌شناسی بود.

روش پژوهش: این پژوهش در چهار مرحله انجام شد. در مرحله اول، با مرور نظام‌یافته متون معتبر علمی و وب‌سایت‌های موضوعی کلیه عناصر داده مشترک سرطان کولورکتال به دست آمدند. در مرحله دوم، به‌منظور ایجاد مجموعه حداقل داده سرطان کولورکتال، عناصر داده مشترک به‌دست‌آمده از مرحله قبل با استفاده از نظرسنجی متخصصان و روش دلفی اعتبار سنجی شد. در مرحله سوم، مدل هم‌کنش‌پذیری عناصر داده مشترک سرطان کولورکتال با استفاده از استاندارد FHIR ارائه شد. بدین منظور ابتدا کلیه عناصر داده مشترک اعتباربخشی شده به منابع FHIR نقشه بندی شدند. بر اساس منابع ایجادشده مدل هم‌کنش‌پذیر عناصر داده مشترک سرطان کولورکتال با استفاده از قالب تبادل داده JSON در محیط JSON Editor Online طراحی شد. مدل هم‌کنش‌پذیری بر اساس ویژگی‌های توصیف‌کننده منابع و به‌وسیله متخصصان ارزیابی شد. در مرحله چهارم، به‌منظور پوشش کامل هم‌کنش‌پذیری معنایی از رویکرد هستان‌شناسی استفاده شد و هستان‌شناسی سرطان کولورکتال با استفاده از نرم‌افزار پروتژ توسعه‌یافته و بر اساس نظر متخصصان ارزیابی شد.

یافته‌ها: پس از مرور نظام یافته متون و استفاده از نظرسنجی متخصصان، 178 عنصر داده مشترک سرطان کولورکتال به دست آمد که در 11 رده اصلی شامل تشخیص، اقدامات تشخیصی و یافته ها، داده های درمانی، پیگیری، ارجاع، داده های دارویی، ارزیابی های بالینی، تاریخچه وضعیت بیمار، وضعیت بیمار، داده های مدیریتی و علائم و نشانه ها گروه‌بندی شد. با مشورت متخصصان و استفاده از اصطلاح‌شناسی‌های استاندارد، دسته‌بندی موضوعی عناصر داده مشترک سرطان کولورکتال در 15 کلاس اصلی جهت طبقه‌بندی کلیه مفاهیم مرتبط با این بیماری به دست آمد. نتایج حاصل از ارزیابی مدل هم کنش پذیر عناصر داده مشترک سرطان کولورکتال به وسیله متخصصان نشان داد که ویژگی کاردینالیتی در ارتباط با مفهوم عوارض دارویی رعایت نشده بود که این نقص اصلاح گردید. هستان‌شناسی طراحی‌شده دارای 15 کلاس ریشه، 2414 مفهوم و هشت رابطه بود. بر اساس نظرسنجی متخصصان، 12 عنصر داده مشترک سرطان کولورکتال پیشنهاد و به هستان‌شناسی اضافه شد.

نتیجه‌گیری: استفاده از استاندارد FHIR و رویکرد هستان‌شناسی می‌تواند نقش مؤثری در ایجاد هم‌کنش‌پذیری سیستم‌های اطلاعاتی گوناگون دارنده عناصر داده سرطان کولورکتال در حوزه سلامت داشته باشد. افزایش ارتباطات بین سیستم‌های اطلاعاتی و بهبود یکپارچگی داده بدین طریق می‌تواند نقش مفیدی در بهبود تعاملات بین متخصصان سلامت در سازمان‌های مراقبت بهداشتی، افزایش کیفیت مراقبت، حمایت از فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، بهبود رویکردهای مبتنی بر شواهد در مراقبت سلامت و سایر فعالیت‌های خرد و کلان در سطح جامعه داشته باشد.

کلیدواژه ها: سرطان کولورکتال، هم کنش پذیری، هستان شناسی، عنصر داده مشترک، سیستم اطلاعات سلامت