به گزارش روابط عمومی دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ جلسه دفاع رساله دکتر کلانتری دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، 11 مهر ماه در سالن کنفرانس شماره یک برگزار شد.

اساتید راهنمای رساله دکتر کلانتری دکتر پوران رئیسی، دکتر آیدین آرین، اساتید مشاور دکتر مسعود هاشمی، دکتر ناهید رئیسی، اساتید داور داخل دکتر پروین ابراهیمی، حمید پور اصغری، اساتید داور خارج دکتر علی ابرازه و دکتر ابراهیم جعفری پویان بودند.

چکیده رساله دکتر هادی کلانتری

ارائه الگوی ایمنی مراجعین نظام مراقبت‌های اولیه بهداشتی ایران

مقدمه: یکی از الزامات اساسی کیفیت مراقبت‌‎های بهداشتی، اطمینان از ارایه خدمات بدون آسیب به بیماران است. با‌این‌حال، گاهی اوقات آسیب یا عوارض ناشی از ارایه خدمات اتفاق می‌افتد که البته بیشتر این عوارض قابل پیشگیری هستند. تاکید سازمان بهداشت جهانی درخصوص ارتقای ایمنی بیمار و فقدان الگویی جامع، پژوهشگر را برآن داشت تا نسبت به طراحی الگوی ایمنی مراجعین نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیهاقدام نماید تا گامی موثر درجهت ارتقای ایمنی نظام سلامت “ایران” بردارد.

روش پژوهش: این مطالعه یک مطالعه چندوجهی با رویکرد کیفی بود که طی چهار مرحله انجام ‌گرفت: ابتدا شناسایی ابعاد اصلی و فرعی ایمنی بیمار (مراجعین سلامت) در مراقبت‌های بهداشتی اولیه در جهان به روش مرور حیطه‌ای که با جستجوی پایگاه‌های داده صورت گرفت و برای سازمان‌دهی نتایج از نرم­افزار Endnote X7  استفاده شد. داده‌های متنی به‌صورت دستی و با روش تحلیل تماتیک تحلیل شدند. مرحله دوم، شناسایی ابعاد اصلی و فرعی ایمنی خدمات سلامت در ابزارهای کنترلی مراقبت‌های اولیه بهداشتی “ایران” به روش تحلیل مستندات بود. فرم‌های استخراج‌شده توسط پژوهشگر بررسی و داده‌های متنی به‌صورت دستی و با روش تحلیل تماتیک تحلیل شد. مرحله سوم، شناسایی ابعاد اصلی و فرعی ایمنی بیمار (مراجعین سلامت)، شناسایی چالش‌ها و راهکارهای بهبود ایمنی خدمات سلامت در مراقبت‌های اولیه بهداشتی “ایران” از دیدگاه خبرگان و صاحب‌نظران داخلی به روش مصاحبه حضوری و نیمه ساختاریافته بود. برای این منظور پس از کسب اجازه از شرکت‌کنندگان، مصاحبه‌ها به‌صورت فایل صوتی ضبط و نکات مورد نیاز یادداشت‌برداری شدند. متن مصاحبه­ها از طریق تکنیک‌های تم‌بندی و کدگذاری سازمان‌بندی شده و سپس از تحلیل چارچوبی استفاده شد. مرحله چهارم، طراحی و تعیین اعتبار الگوی ایمنی خدمات ارایه‌شده به مراجعین مراقبت‌های اولیه بهداشتی در “ایران” به روش دلفی بود که از صاحب‌نظران خواسته شد نظرات خود را اعلام کنند. پس از پایان دور اول و دریافت نظرات، جمع‌بندی مطالب توسط تیم پژوهش انجام و در پایان الگوی پیشنهادی ارائه گردید.

یافته‌ها: در جسـتجوی اولیه پایگاه‌های داده از سال 2000 تا سال 2024 بررسی و 4716 مطالعه شناسایی و 27 مطالعه براساس معیارهـای ورود و خـروج وارد تحلیل نهایی شد. یافته‌ها در قالب 5 بعد اصلی و 21 بعد فرعی طبقه‌بندی گردید. در مرحله دوم از 267 چک‌لیست احصاشده، 132 چک‌لیست شرایط ورود به مطالعه را داشتند که دارای 5175 گزینه بودند که 2246 مورد از آن‌ها مرتبط با مفهوم ایمنی بودند (معادل 43.4درصد) که به صورت هشت بعد اصلی و 28 بعد فرعی جمع‌بندی شد. در مرحله سوم، 385 کد، 60 بعد فرعی یا مولفه و نه بعد اصلی از متن مصاحبه ها استخراج گردید. در مرحله چهارم، تمامی ابعاد اصلی و فرعی مطرح شده در پرسشنامه دلفی، توسط صاحب‌نظران تایید شدند و الگوی نهایی در قالب نه بعد اصلی (اقدامات مدیریتی و سیاستگذاری، مدیریت کیفیت، مدیریت منابع انسانی، مشارکت بیمار، منابع نرم‌افزاری، منابع سخت‌افزاری، مستندات، وضعیت اجتماعی اقتصادی مراجعین و بسته‌های خدمتی جدید) و 63 بعد فرعی یا مولفه ارایه گردید.

نتیجه‌گیری: مراقبت‌های اولیه بهداشتی نقطه ورود مردم به نظام سلامت است و ارایه‌دهندگان خدمات باید مراقبت ایمن به بیماران ارائه دهند، اما برای انجام این کار، آن‌ها باید با موضوع آشنا باشند و نقش خود را در این فرایند درک کنند. علاوه‌بر این، مدیران خدمات بهداشتی باید اقداماتی را براساس اصول ایمنی بیمار، مانند ارتباط موثر، ارتقای توسعه حرفه‌ای از طریق آموزش، ترویج شیوه‌های ایمن و بازخورد به متخصصان، استفاده از فناوری‌هایی مانند پرونده الکترونیک پزشکی و تحقیقات جدید در زمینه PHC اجرا کنند. همچنان شکاف‌هایی در دانش در‌مورد ایمنی بیمار در مراقبت‌های اولیه به ویژه در کشورهای در حال توسعه و کشورهای درحال گذار وجود دارد، اغلب، راه‌حل‌های مراقبت‌های بهداشتی اولیه توسعه‌یافته در سطح جهانی باعث ایجاد چالش‌های محلی در مراقبت‌های بهداشتی اولیه می‌شود. مطالعه حاضر نیاز به گسترش فرهنگ ایمنی در مراقبت‌های اولیه را به منظور آماده‌سازی بیماران و متخصصان بهداشت برای شناسایی و مدیریت رویدادهای نامطلوب را مشخص کرده و آگاهی آن‌ها برای تغییر را افزایش می‌دهد.

کلیدواژه: مراقبت‌های اولیه بهداشتی- ایمنی بیمار- ایمنی مراجعین