مقدمه: سرطان یکی از مهم‌ترین و شایع ترین بیماری‌های مزمن در سراسر جهان شناخته می شود. بیماران مبتلا به سرطان مری نیازهای وسیعی به مجموعه‌ای از خدمات و مراقبت‌های حمایتی از جمله نیازهای فیزیکی، عاطفی، اجتماعی، روانی، اطلاعاتی و معنوی دارند. این بیماری تأثیر قابل توجهی بر وضعیت تغذیه و کیفیت زندگی بیماران دارد. سوءتغذیه در این بیماران شایع بوده و به‌عنوان شاخص مهم پیش‌آگهی مرگ و میر مطرح می‌شود. این بیماران بیشتر از سایر سرطان‌های گوارشی در معرض افسردگی و اختلالات عاطفی قرار دارند. برنامه‌های کاربردی خود مراقبتی مبتنی بر تلفن همراه می‌توانند منجر به توانمندسازی بیماران مبتلا‌به سرطان مری در مدیریت وضعیت سلامتی خود از طریق ارائه اطلاعات ضروری و دسترسی به خدمات مراقبت به شیوه‌ای کارآمد شوند. هدف این مطالعه ارائه یک برنامه کاربردی خودمراقبتی چندرسانه‌ای مبتنی بر تلفن همراه برای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سرطان مری بود.

روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی-توسعه‌ای بود که در دو مرحله با روش کمی-توصیفی انجام شد. ابتدا نیازهای آموزشی، عناصر داده و قابلیت‌های مورد نیاز از طریق مرور متون شناسایی شد و سپس، از طریق نظرسنجی از 17 نفر پزشک (فوق تخصص گوارش و کبد، فوق تخصص خون و سرطان) و 18 نفر از بیماران مبتلا به سرطان مری تعیین شد. در مرحله دوم پژوهش، نمونه اولیه برنامه به زبان برنامه‌نویسی جاوا و بر روی سیستم عامل اندروید طراحی شد. برنامه به مدت دو هفته در اختیار 18 بیمار مبتلا به سرطان مری قرار گرفت. سپس، ارزیابی کاربردپذیری نمونه اولیه با استفاده از پرسشنامه کوئیز نسخه پنج و نیم انجام شد. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی در نرم‌افزار SPSS نسخه 26 تحلیل شدند.

یافته‌ها: از میان 89 نیاز آموزشی و قابلیت‌ پیشنهادی، 68 مولفه ضروری شناسایی شد. 14 مولفه در بخش نیازهای آموزشی، 27 مولفه در بخش عناصر داده و 27 مولفه در بخش قابلیت‌های برنامه کاربردی ضروری قلمداد گردید. ویژگی‌های اصلی برنامه شامل پروفایل بیمار، محتوای آموزشی (حیطه کلیات بیماری، سبک زندگی و اقدامات درمانی)، تغذیه و برنامه غذایی، فعالیت بدنی، مدیتیشن و یوگا، پادکست و موسیقی، برنامه‌ریزی برای ترک سیگار و الکل، مدیریت مصرف دارو، بارگذاری و ذخیره‌سازی نتایج آزمایشگاهی و تصویربرداری، ثبت سوال و عوارض مرتبط با بیماری، جستجوی مراکز درمانی و برقراری ارتباط پزشک و بیمار و ابزارهای یادآور بود. میانگین امتیاز کاربران در بخش‌های مختلف برنامه به‌ترتیب شامل: کارکرد کلی (57/7 درصد)، صفحه‌نمایش (37/7 درصد)، اصطلاحات و اطلاعات سیستم (37/7 درصد)، قابلیت‌های یادگیری (74/7 درصد) و قابلیت کلی برنامه (40/7درصد) بود. بر اساس این یافته‌ها، کاربران سطح کاربردپذیری برنامه را «خوب» ارزیابی کردند.

نتیجه گیری: به نظر می‌رسد برنامه کاربردی طراحی شده در قالب چندرسانه‌ای بتواند نقش مؤثری در ارتقای سلامت بیماران مبتلا به سرطان مری ایفا کند. انتظار می‌رود  این برنامه با ارائه توصیه‌هایی جهت تغذیه مناسب، ارائه فعالیت بدنی و تمرینات ورزشی، آموزش‌های لازم در خصوص بیماری و مداخلات درمانی، سبک زندگی سالم، مدیریت و حمایت از مشکلات عاطفی و روانی، مدیریت و یادآور مصرف داروها و امکان ارتباط بین پزشک و بیمار بتواند در بهبود کیفیت زندگی، کاهش اضطراب و افزایش مشارکت بیماران در روند درمان و کاهش مراجعه حضوری آن‌ها به مراکز درمانی موثر واقع شود. با این حال، انجام پژوهش‌های بیشتر به منظور ارزیابی اثربخشی این برنامه کاربردی بر شاخص‌های بالینی و روانی بیماران در فواصل زمانی طولانی مدت توصیه می‌شود.

واژه های کلیدی: سرطان مری، خودمراقبتی، برنامه کاربردی، سلامت همراه، چند رسانه‌ای